پاسخ به 20 سوال درباره واکسن کرونا؛ کدام واکسن ها مجوز تزریق دارند؟ - وبلاگ حرف دل

به گزارش وبلاگ حرف دل، تهران (پانا) - بیش از 10 ماه از شیوع ویروس کرونا در ایران می گذرد و محققان کشور در کوشش برای فراوری واکسن کرونای فراوری داخل هستند تا بتوانند این بیماری را مهار نمایند.

بر اساس اعلام وزارت بهداشت، عوامل بیماری زای عفونی متعدد وقتی وارد بدن انسان می شوند شروع به تکثیر نموده و سپس به بافتها و اندام های بدن گسترش یافته و سبب آسیب عملکرد اعضای مختلف در بدن می شوند. این اختلال عملکرد به شکل های مختلف خود را نشان می دهد و معین می کند که فرد بیمار شده است و نشانه های بیماری مانند تب، بی اشتهایی، سردرد، اسهال و سرفه و تنگی نفس ظاهر می شوند. از طرف دیگر سیستم ایمنی بدن بر اساس ماهیت خود شروع به مقابله می کند و تغییراتی می کند تا بتواند جلوی انتشار بیشتر بیماری را بگیرد. آماده شدن سیستم ایمنی برای جلوگیری از رشد عامل بیماری به طور معمول حدود 10 روز طول می کشد لذا فرصت از دست رفته و بیماری آنقدر پیشرفت نموده که دیگر دیر شده و بیماری بروز نموده است.

در خیلی از بیماری های عفونی اگر فرد از بیماری بهبود بیابد سیستم ایمنی به دلیل حافظه ایجاد شده در دفعات بعد که آن عامل بیماری زا بخواهد وارد بدن گردد خیلی سریع فعال می گردد و قبل از اینکه دیر گردد و بیماری پیشرفت کند خیلی سریع سبب نابودی عامل بیماری زا شده و فرد سالم می ماند. در زمان های قدیم که واکسنی وجود نداشت انسان ها مبتلا به بیماری می شدند تعداد زیادی از آنها می مردند یا دچار معلولیت می شدند و مابقی که بهبود پیدا می کردند، نسبت به آن بیماری ممکن بود تا مدتی یا برای همه عمر مصون و ایمن شوند.

واکسن ها در واقع حاصل پیشرفت علم و دانش هستند. با روش های بسیار دقیق عامل بیماری زا را تغییراتی می دهند که نتواند سبب بیماری بگردد ولی خاصیت تحریک سیستم ایمنی را داشته باشد. در این حالت وقتی برای فردی واکسن تجویز می گردد، به سیستم ایمنی فرد فرصت داده می گردد تا خودش را آماده کند و حافظه ایمنی ایجاد کند تا اگر در روزها یا ماه های آینده با عامل بیماری زای اصلی روبرو شد به سرعت جلوی تکثیر و بیماری زایی آن را بگیرد و فرد همچنان سالم بماند. این اصل اساسی در ایجاد مصونیت و ایمنی انسان است. پس ما انسانها دو راه در پیش رو داریم یا اینکه رنج بیماری را متحمل شویم و به طور طبیعی با دادن تلفات و تحمل درد و رنج بیماری نسبت آن بیماری مصونیت پیدا کنیم و یا اینکه با واکسن زدن قبل از مبتلا شدن خودمان را ایمن کنیم و بدون تحمل رنج و تلفات بیماری به همان میزان مصونیت و ایمنی برسیم.

تجربه COVID-19 نشان داد که برای رسیدن به ایمنی و مصونیت طبیعی باید تلفات و مرگ و میر بسیار بدهیم تا بعد از چند سال بتدریج بیماری کاهش یابد ولی با واکسیناسیون وسیع می توانیم جلوی پیشرفت و گسترش بیماری را بگیریم و سلامت جامعه را حفظ کنیم.

روش های معمول که سالیان طولانی مورد استفاده برای فراوری واکسن بود عبارت بودند از تکثیر عامل بیماری زا (باکتری یا ویروس) و سپس غیر فعال کردن یا کشتن آن و یا ضعیف کردن و از بین بردن قابلیت بیماری زایی آن. مثال برای واکسن های کشته یا غیر فعال شده می توان از واکسن سیاه سرفه یا آنفلوانزا نام برد و برای واکسن زنده ضعیف شده می توان از واکسن فلج اطفال یا سرخک نام برد. گاهی عامل بیماری زا از خود سم فراوری می کند که آن سم سبب علایم بیماری می گردد و برای فراوری واکسن سم آن میکروب را غیر فعال می کنند مثل واکسن دیفتری یا کزاز.

روش های جدیدتر فراوری واکسن با روش های پیچیده تر انجام می گردد که بخشی از میکرو ارگانیسم که سبب تحریک سیستم ایمنی می گردد را جدا می کنند و آن را بعنوان واکسن استفاده می کنند مثل واکسن هپاتیت ب. در روش های جدیدتر ویروس های غیر بیماری زا را بعنوان حامل(Vector) بخشی از میکروارگانیسم مورد نظر استفاده می کنند و سبب تحریک سیستم ایمنی می شوند. واکسن علیه بیماری ابولا در آفریقا مثال این روش است. در جدیدترین روش فراوری واکسن بخشی از ژن ویروس که سبب تحریک سیستم ایمنی می گردد شناسایی و آن را بدون استفاده از ویروس حامل بعنوان واکسن استفاده می کنند که به این نوع واکسن ها اصطلاحا واکسن های تهیه شده با روش های مهندسی ژنتیک می گویند.

در فراوری واکسن علیه بیماری کرونای جدید یا کووید 19 از همه روش های مختلف فراوری واکسن استفاده شده است و کمپانی های مختلف هر کدام از یک روش برای فراوری واکسن استفاده نموده اند.

فراوری واکسن یک کار بسیار دقیق و پیچیده علمی است و تحت نظارت و رعایت پروتکل های دقیق انجام می گردد. محققین بعد از مطالعه دقیق روی عامل بیماری و شناخت نحوه بیماری زایی آن و یافتن بهترین حالت برای تحریک سیستم ایمنی بدن انسان، کار آزمایش نمونه تحقیقاتی واکسن را در آزمایشگاه انجام می دهند. در صورتیکه نتایج رضایت بخش بود مطالعه روی نمونه های حیوانی طبق استانداردهای معین شده انجام می گردد. نمونه هاییکه بتوانند تاییدیه های اثربخشی و تحریک مناسب سیستم ایمنی در حیوان و بی خطر بودن را کسب کنند پیروز می شوند مجوز ورود به مرحله مطالعات انسانی را دریافت کنند. در نهایت طی چند مرحله آزمایش و واکسن زدن به افراد داوطلب و رعایت دقیق مرحله به مرحله، یک واکسن می تواند به جهان معرفی گردد.

دستگاه های نظارتی متعددی داخل و خارج از کمپانی فراوری کننده واکسن وجود دارند که بر رعایت ضوابط و نتایج مرحله به مرحله نظارت دارند. بسیاری از اوقات دهها نمونه تحقیقاتی واکسن در حین طی مراحل مختلف فراوری کنار گذاشته می شوند و دلیل آن عدم توانایی در اثبات اثربخشی کافی و یا بی خطر بودن است.

در کشورمان تمامی واکسن های فراوری داخل و یا وارداتی از همین کانال های نظارتی عبور می کنند و سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، در نهایت تاییدیه و مجوز مصرف واکسن ها را صادر می کند.

چرا بعضی واکسن ها بیش از یک نوبت زده می گردد؟

در طی مراحل مطالعاتی معین می گردد که سیستم ایمنی بدن برای اینکه به اندازه کافی تحریک گردد و برای مدت طولانی فعال بماند و سبب مصونیت طولانی در انسان گردد باید در فواصل زمانی بیش از یک نوبت تجویز گردد. بعضی واکسن ها مثل واکسن ب ث ژ (برای بیماری سل) و یا واکسن سرخک با یک یا 2 نوبت کفایت می کنند اما بعضی دیگر از واکسن ها برای تحریک قوی و طولانی مدت، احتیاج به تکرار دارند مثل واکسن خوراکی فلج اطفال یا واکسن دیفتری، کزاز و سیاه سرفه.

واکسن های در حال ساخت علیه کرونا در مناطق مختلف جهان، از چه انواعی هستند؟

در طی ماه های گذشته محققان فراوری واکسن از همه روش های مختلف کار بر روی ویروس کرونا را شروع کردند تا هر چه سریعتر به واکسن موثر علیه این بیماری دسترسی حاصل گردد. در حال حاضر بیش از 200 شرکت تحقیقاتی علمی در کشورهای متعدد در حال تحقیق و فراوری واکسن هستند. بعضی از شرکت ها پیروزیت بیشتری داشته و توانسته اند به مراحل مطالعات انسانی نیز برسند و از ابتدای تابستان 1399 کارآزمایی های بالینی روی انسان شروع شده است. قابل ذکر است که فقط واکسن های ژنتیکی احتیاج به زنجیره سرمای مخصوص در دمای زیر صفر درجه سانتیگراد دارند و بقیه واکسن ها می توانند در دمای معمول یخچال همانند سایر واکسن های موجود استفاده شوند.

واکسن هایی که تا اول دی ماه 1399 پیروز به دریافت تاییدیه مصرف شده اند یا در شرف دستیابی به تاییدیه نهایی مصرف هستند عبارتند از:

واکسن فراوریی مشترک شرکت های آمریکایی و آلمانی به نام فایزر-بیو ان تک Pfizer-BioNtech. این واکسن از نوع واکسن های ژنتیکی است و برای نگهداری و حمل و نقل احتیاج به شرایط حرارتی ویژه حدود منفی 70 درجه سانتیگراد دارد. این واکسن در دو نوبت به فاصله 21 روز تزریق می گردد. در حال حاضر دو کشور آمریکا و انگلستان استفاده از این واکسن را شروع نموده اند و در کشورهای دیگری مانند کانادا، سنگاپور، عربستان، امارات متحده عربی، کویت و بحرین تاییدیه مصرف گرفته است.

واکسن فراوریی شرکت آمریکایی به نام مودرنا Moderna. این واکسن هم از نوع ژنتیکی است و استفاده آن از اول دی 1399 در آمریکا شروع می گردد. این واکسن برای نگهداری و حمل و نقل احتیاج به حرارت منفی 20 درجه سانتیگراد دارد ولی تا یک ماه می تواند در دمای یخچال 8-2 درجه نیز کارایی خود را حفظ نماید. این واکسن نیز 2 نوبت به فاصله 28 روز تزریق می گردد. علاوه بر آمریکا، اتحادیه اروپا برای 160 میلیون دوز از این واکسن قرار داد بسته است.

واکسن فراوریی شرکت چینی به نام سینووک Sinovac . این واکسن از نوع ویروس غیرفعال شده است. این واکسن در کشورهای مختلف مانند ترکیه و برزیل مطالعه بالینی شده است. تعداد زیادی از کشورها برای فراوری مشترک آن مانند برزیل و اندونزی و هند که از فراوری کنندگان عظیم واکسن هستند قرارداد بسته اند. در کشور چین در حال استفاده محدود است و اندونزی اولین محموله آن را برای مصرف وارد نموده است. دو نوبت واکسن به فاصله 2 هفته تزریق می گردد. در دمای یخچال نگهداری می گردد.

واکسن فراوریی شرکت های چینی سینوفارم Sinopharm در شهرهای ووهان و پکن. این واکسن نیز از نوع غیر فعال شده است. در بحرین و امارات متحده عربی تاییدیه مصرف گرفته و تا کنون در کشور چین مصرف شده است. دو نوبت واکسن به فاصله 3 هفته تزریق می گردد. در دمای یخچال نگهداری می گردد.

واکسن فراوریی شرکت چینی کانسینو CanSino. این واکسن بر مبنای استفاده از یک ویروس غیرفعال شده به عنوان حامل آنتی ژن واکسن است. از آدنوویروس غیرفعال شده بعنوان حامل استفاده می کند. این واکسن از تابستان در نیروهای نظامی چین در حال مصرف است. مطالعه بالینی در کشورهای عربستان، پاکستان و روسیه در حال اجرا است. این واکسن فقط یک نوبت تزریق می گردد. در دمای یخچال نگهداری می گردد.

واکسن فراوریی شرکت روسی گامالیا Gameleya به نام اسپوتنیک پنج. این واکسن بر مبنای استفاده از یک ویروس غیرفعال شده بعنوان حامل آنتی ژن واکسن است. از آدنوویروس غیرفعال شده بعنوان حامل استفاده می کند. 2 نوبت از واکسن به فاصله 3 هفته تزریق می گردد. در حال مطالعه جهت فراوری نوع قابل نگهداری در دمای یخچال هستند ولی در حال حاضر واکسن آنها باید در فریزر نگهداری گردد.

واکسن فراوریی شرکت انگلیسی سوئدی آکسفورد-آسترازنکا Oxford/AstraZeneca. این واکسن بر مبنای استفاده از یک ویروس غیرفعال شده بعنوان حامل آنتی ژن واکسن است. از آدنوویروس غیرفعال شده بعنوان حامل استفاده می کند. 2 نوبت از واکسن به فاصله 4 هفته تزریق می گردد. مطالعات این واکسن در کشورهای مختلفی صورت گرفتهو برای فراوری 2 میلیارد دوز واکسن تا انتهای سال آینده برنامه ریزی نموده است. در دمای یخچال نگهداری می گردد.

واکسن فراوریی شرکت آمریکایی جانسون و جانسون Johnson & Johanson. این واکسن بر مبنای استفاده از یک ویروس غیرفعال شده بعنوان حامل آنتی ژن واکسن است. از آدنوویروس غیرفعال شده بعنوان حامل استفاده می کند. در حال آنالیز ارجحیت و کارایی استفاده یک نوبت و یا دو نوبت واکسن هستند. در دمای یخچال نگهداری می گردد.

واکسن فراوریی شرکت آمریکایی نوواوکس Novavax. این واکسن بر مبنای تکثیر بخشی از ویروس در محیط کشت سلولی فراوری می گردد. دو نوبت واکسن به فاصله 21 روز تزریق می گردد. در دمای یخچال نگهداری می گردد.

واکسن فراوریی شرکت بهارات هندوستان Bharat Biotech. این واکسن از نوع ویروس غیرفعال شده است. در حال حاضر مطالعه روی 25800 نفر در گروه سنی بالای 18 سال در حال اجرا است و در ماههای آینده نتایج آن روشن می گردد. دو نوبت واکسن به فاصله 28 روز تزریق می گردد. در دمای یخچال نگهداری می گردد.

مطالعات فراوری واکسن کرونا در داخل کشور در چه مرحله ای است؟

تا اول دی ماه فقط یک شرکت تاییدیه سازمان غذا و دارو برای شروع مطالعه بالینی فاز اول را دریافت نموده است. واکسن مورد آنالیز از نوع ویروس غیرفعال شده است و در دو نوبت به فاصله 4 هفته تزریق می گردد. در فاز اول مطالعات بالینی، هدف تایید بی خطری واکسن و ضمناً آنالیز ایمنی زایی آن است. تعداد افراد مورد آنالیز در مطالعات فاز اول حدود 50 نفر است که در صورت تایید نتایج فاز دوم مطالعه با جمعیت بیشتر شروع خواهد شد.

تعداد 5 شرکت ایرانی دیگر در حال اجرا مطالعات فاز قبل بالینی هستند و انتظار می رود در نیمه اول دی ماه حداقل یکی از آنها مجوز شروع فاز اول مطالعه بالینی را دریافت کند.

آیا کشورمان سابقه ای در فراوری واکسن داشته است؟

انستیتو پاستور ایران و موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی سابقه نزدیک به یک صد سال در فراوری انواع واکسن های دامی و انسانی دارند و بسیاری از واکسن های دوران کودکی در داخل کشور فراوری می شوند. علاوه بر این در دهه اخیر سرمایه گذاری مناسبی برای ورود بخش خصوصی به امر فراوری واکسن صورت گرفته و در زمینه فراوری واکسن کرونا در ایران، هم بخش دولتی و هم بخش خصوصی فعال هستند.

همه داروها و واکسن ها باید برای اثبات اثربخشی و بی خطر بودن بعد از طی مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی، وارد مرحله مطالعات انسانی و آزمایش روی تعدادی از انسان ها شوند. این مطالعات معمولا در 3 مرحله انجام می گردد و تعداد افراد داوطلب از جمعیت محدود 30 تا 50 نفر در مرحله اول به تدریج تا 20 تا 40 هزار نفر در مرحله سوم ادامه می یابد. اساسا دارو یا واکسنی که روی انسان آزمایش نشده باشد هیچ اطمینانی از اثربخشی و بی خطری آن وجود ندارد و به هیچ وجه اجازه توزیع و مصرف پیدا نخواهد کرد.

آیا واکسیناسیون برای افراد خطرآفرین است و عوارضی دارد؟

بر خلاف داروها که در افراد بیمار استفاده می شوند، واکسن ها معمولا فراورده هایی هستند که در افرادی که تا به امروز مبتلا به ان بیماری هدف خاص نشده اند، استفاده می شوند تا در آینده یا مبتلا به آن بیماری نشده یا اگر مبتلا شدند، انواع خیلی خفیف آن را مبتلا شوند. لذا کوشش می گردد که کمترین میزان خطر و عوارض را برای گیرندگان واکسن داشته باشند. در طی مطالعات بالینی، بی خطری و اثربخشی واکسن ها به دقت مورد آنالیز قرار می گیرد. پروتکل های دقیق و ضوابط فنی پیچیده بر فرایند فراوری واکسن اعمال می گردد تا حدبیشتر اطمینان از فراوری واکسن موثر و بی خطر فراهم گردد.

نکته ای که باید در نظر داشت این است که واکسن سبب تحریک سیستم ایمنی انسان می گردد لذا همین امر سبب بروز بعضی واکنش های ناخواسته یا عوارض پس از واکسیناسیون می گردد. شایعترین عوارض پس از واکسیناسیون عبارتند از تب، درد، قرمزی و سفتی مختصر محل تزریق. خوشبختانه این عوارض معمولا بسیار زودگذر و خودبخود بهبودیابنده هستند. موضوع مهم که باید در استفاده از واکسن ها توجه کنیم این است که فوائد آنها در حفظ سلامت ما صدها برابر احتمال عوارض احتمالی واکسیناسیون یا خطر انجام ندادن واکسیناسیون و ابتلا به بیماری است.

در موارد خیلی نادر ممکن است بعضی عوارض با شدت بیشتر هم رخ دهد که ممکن است علت بعضی از آنها مرتبط با واکسن باشند ولیکن باید توجه کرد که در صورت عدم استفاده از واکسن، خطرات و عوارض بیماری بسیار شدیدتر و بیشتر است. از عوارض بسیار نادر می توان به احتمال بروزواکنش حساسیتی شدید (آنافیلاکسی) اشاره نمود که قابل پیش بینی نیست و بر حسب اتفاق ممکن است به جهانل مصرف هر نوع ماده غذایی یا دارویی رخ دهد. به طور متوسط احتمال بروز این عارضه یک در یک میلیون نفر رخ می دهد که عموما در دقایق اول بعد از دریافت دارو یا واکسن رخ می دهد. به همین علت به افراد توصیه می گردد حدود 15 تا 20 دقیقه بعد از واکسیناسیون در محل مرکز بمانند.

آیا وزارت بهداشت روشی برای آنالیز و پیگیری عوارض احتمالی واکسیناسیون دارد؟

دستورالعمل مراقبت از عوارض احتمالی بعد از واکسیناسیون در همه دانشگاه های علوم پزشکی به کارکنان بهداشتی آموزش داده شده است و هر گونه عوارض احتمالی ثبت و بر حسب شدت آن مورد آنالیز قرار می گیرد تا رابطه علیتی آن با واکسیناسیون آنالیز گردد. بسیاری از موارد عوارض جدی که منجر به بستری در بیمارستان می شوند ارتباطی به واکسیناسیون ندارند.

آیا نگرانی از بروز عوارض واکسیناسیون در خصوص واکسن کرونا زیاد است؟

در خصوص واکسیناسیون کرونا باید توجه کرد که نگرانی های مردم و جامعه پزشکی به دلایل زیر زیاد است. اولا واکسن جدید است و هنوز در کشورهای مختلف میلیون ها دوز آن استفاده نشده و اطلاعات وسیعی در خصوص عوارض احتمالی آن در استفاده وسیع میلیون ها نفر وجود ندارد. ثانیا واکسیناسیون کرونا جمعیت زیادی را در طی مدت نسبتا کوتاهی تحت پوشش خواهد برد مثلا 10 میلیون نفر طی یک دوره دو ماهه واکسن تزریق می کنند لذا ممکن است عوارض خیلی نادر که در هر صد هزار نفر یک مورد هم بروز کند ممکن است به شکل تجمعی بروز نموده و نگرانی ایجاد کند. ثالثا گروه هایی که واکسن کرونا دریافت می کنند در بسیاری از اوقات افرادی هستند که دارای بیماری های زمینه ای پرخطر هستند یا از افراد سالمند هستند که به طور معمول در ریسک بالاتر بروز بیماری های مختلف و بستری شدن در بیمارستان هستند. حال وقتی این جمعیت را در تعداد وسیع و دوره زمانی کوتاه واکسن تزریق کنیم هر بیماری که در اینها بروز کند و منجر به بستری در بیمارستان گردد ممکن است مردم را نگران عوارض ناشی از واکسیناسیون کند. این رویداد گریز ناپذیر است اما در خصوص واکسن های COVID-19 در بیشتریت کسانی که این واکسن ها را دریافت نموده اند تا به امروز عارضه شدیدی گزارش نشده است.

چه اقداماتی برای تامین واکسن کرونای مورد احتیاج کشور صورت گرفته است؟

کوشش برای عضویت در شبکه بین المللی تسهیل دسترسی به واکسن کرونا که به کواوکس معروف است. هدف این سازو کار دسترسی عادلانه کشورها تا سطح 20درصد جمعیت هر کشور به واکسن تا انتهای سال 2021 میلادی است. البته پیگیری عقد قرارداد مستقیم با شرکت های فراوری کننده واکسن در کشورهای مختلف هم در دست اقدام است. در کنار کوشش های فوق محققین داخلی نیز در حال کوشش برای ساخت و فراوری واکسن کرونا هستند که تا ابتدای دی ماه 1399 یک شرکت مطالعه بالینی در فاز اول را شروع نموده است و اگر مراحل مطالعه همگی با پیروزیت به پیش برود ممکن است در انتهای فصل بهار امکان دسترسی به واکسن داخلی نیز میسر باشد. انتظار می رود تا نیمه دی ماه 1399 حداقل یک فراوری کننده داخلی دیگر مجوز شروع مطالعه بالینی در انسان را دریافت کند.

آیا همه افراد کشور باید واکسن کرونا بزنند؟

هر چه تعداد بیشتری از مردم واکسن دریافت کنند سبب پاک شدن سریعتر کشور از بیماری و کاهش خطر بیماری کروناویروس می گردد. در شرایط واقعی بدلیل محدودیت منابع واکسن، امکان واکسن زدن همه افراد در کشورهای مختلف جهان و ایران وجود ندارد ولی اگر بیش از 70درصد جامعه نسبت به بیماری مصون شوند خودبخود سبب کاهش انتقال ویروس بیماری شده و حتی افرادیکه واکسن نزده باشند نیز از واکسیناسیون سایرین به شکل غیر مستقیم سود خواهند برد.

آیا تنها راه پیشگیری از بیماری کرونا واکسیناسیون است؟

در طی ماه های گذشته نشان داده شده که رعایت توصیه های بهداشتی مانند استفاده از ماسک مناسب، رعایت نکات بهداشتی در محل زندگی، فاصله گذاری اجتماعی و پرهیز از اجتماعات و شستن دستها تا حد بسیار زیادی در پیشگیری از ابتلا به کرونا موثر بوده اند ولی باید توجه کرد که ادامه این راه ها عملا زندگی مردم را با مشکل جدی روبرو ساخته و لطمات مالی فراوان به همراه داشته است. علاوه بر این محدودیت های فوق از نظر ارتباطات عاطفی و سلامت روانی خانواده ها نیز آسیب زیادی ایجاد نموده است و معین است که این روش ها را نمی توان چند سال ادامه داد و لذا با واکسیناسیون امید می رود که در طی چند ماه بتوان به زندگی معمولی برگشت.

چه افرادی از نظر ابتلا به بیماری کرونا پر خطر هستند؟

آنالیز اطلاعات ماه های قبل در سراسر جهان و همچنین کشور خودمان نشان می دهد که گرچه همه افراد و همه گروه های سنی و شغلی در معرض ابتلا و عوارض بیماری کروناویروس هستند ولی بعضی افراد در صورت ابتلا به بیماری دچار فرم شدیدتر می شوند و میزان بستری شدن یا مرگ در آنها بیشتر است مثل افراد بالای 65 سال یا افرادی که دچار چاقی مفرط، بعضی بیماری های قلبی عروقی، ریوی مزمن، سرطان ها یا دیابت هستند. در بعضی مشاغل نیز احتمال روبروه با ویروس عامل بیماری در آن ها خیلی زیادتر از دیگران است مثل افرادی که در محیط کوچک بسته کار می کنند و در تماس زیاد با تعداد زیادی از مردم هستند و تهویه کافی در محیط کارشان وجود ندارد. افراد شاغل در کارهای بهداشتی درمانی به دلیل مراجعه بیماران در معرض خطر 7 برابر بیشتر نسبت به سایر مردم هستند.

آیا دریافت واکسن کرونا، بر حسب زمان بندی و اولویت بندی افراد پر خطر خواهد بود؟

گروه های اولویت دار دریافت واکسن، بخش قابل توجهی از جمعیت هر کشور را تشکیل می دهند و در ایران نیز جمع افراد سالمند و مبتلا به بیماری های زمینه ای خاص و گروه های شغلی بهداشتی درمانی و سایر مشاغل پر خطر جمعیتی نزدیک به 30 میلیون نفر را تشکیل می دهند. با توجه به اینکه فراوری و توزیع واکسن در جهان به تدریج افزایش می یابد لذا در ابتدای امر امکان تامین واکسن برای مثلا 30 میلیون نفر فراهم نخواهد بود. واکسن های کرونا عموما باید دو نوبت تزریق شوند یعنی حداقل 60 میلیون دوز واکسن برای واکسیناسیون 30 میلیون نفر ضروری است. مسلما این تعداد واکسن طی یک محموله وارد کشور نخواهد شد و در چند محموله متوالی و با فواصل زمانی چند ماهه تامین خواهد شد. لذا باید یک برنامه زمان بندی برای اینکه اولین افرادی که در اولویت دریافت واکسن هستند تهیه گردد و بر حسب ورود تدریجی واکسن افرادیکه در بالاترین اولویت ها هستند به تدریج مراجعه و واکسن تزریق کنند.

از طرف دیگر حتی اگر در مثال بالا تعداد 60 میلیون دوز واکسن مورد احتیاج در یک زمان هم فراهم شده و در داخل کشور فراهم باشد از نظر اجرایی امکان اینکه 30 میلیون نفر در طی 4 یا 5 روز واکسن دریافت کنند نخواهد بود پس حتی در فرض این شرایط نیز دولت باید برنامه زمان بندی برای مراجعه گروه های اولویت دار بر حسب اولویت بندی کند تا از ادحام بی مورد در مراکز واکسیناسیون جلوگیری گردد.

آیا همه کشورها واکسیناسیون کرونا را بر اساس اولویت بندی انجام می دهند؟

قطعا به همین شکل عمل می گردد. به دلیل اینکه واکسن به تدریج فراوری و توزیع می گردد و به همین علت اولویت بندی و مراجعه تدریجی افراد بر حسب میزان اولویت و پر خطر بودن یک اصل قطعی است که در همه کشورهای جهان انجام می گردد. حتی اگر کشوری برنامه واکسیناسیون سراسری برای همه جمعیتش را هم داشته باشد قطعا ابتدا از گروه هایی شروع می کند که در درجه بالاتری از خطر ابتلا قرار دارند.

چه مراکزی برای انجام واکسیناسیون کرونا اقدام خواهند کرد؟

در همه پایگاه های بهداشتی سراسر کشور خدمات واکسیناسیون کرونا برای افراد و جمعیت های پر خطر حسب اولویت های اعلام شده و با اطلاع رسانی وسیع به وسیله همه رسانه های عمومی، انجام خواهد شد. در بعضی از مکان های تجمعی نیز حسب اولویت بندی یاد شده، تیم های بهداشتی در محل حضور خواهند یافت مکان هایی مانند مراکز نگهداری سالمندان یا مراکز نگهداری معلولین جسمی یا ذهنی.

آیا واکسن کرونا بیش از یک نوبت زده می گردد؟

بیشتر واکسن های کرونا بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی فراوری کنندگان واکسن در 2 نوبت به فاصله 2 تا 4 هفته تزریق می شوند.

آیا کسانی که واکسن کرونا می زنند باید سالیانه دوباره واکسن کرونا بزنند؟

در این زمینه هنوز اطلاعات کمی در دست است و نمی توان اظهار نظر کرد لذا باید منتظر آنالیز های بیشتر محققان در این زمینه باشیم.

آیا اگر کسی مبتلا به بیماری کرونا در ماه های قبل شده باشد باز هم باید واکسن بزند؟

با توجه به اینکه خیلی از افراد مبتلا شده از نظر علایم بالینی به فرم خفیف آن مبتلا شده اند و ممکن است از ابتلای خودشان آگاه هم نباشند لذا آنالیز سوابق از نظر ابتلای قبلی ضروری نیست. از طرف دیگر نتایج اولیه آنالیز محققان نشان داده افرادی که به فرم خفیف بیماری مبتلا می شوند، آنتی بادی های محافظتی مدت کمتری در خونشان باقی می ماند و ممکن است مجدد در معرض خطر ابتلا باشند. در نهایت دریافت واکسن در افرادی که سابقه ابتلا داشته باشند بر اساس اطلاعات علمی موجود مسئله ای برای فرد ایجاد نمی کند و فقط سبب تقویت پاسخ ایمنی و مصونیت فرد می گردد. لذا بهتر است این افراد نیز واکسن دریافت کنند.

آیا واکسیناسیون کرونا در سوابق بهداشتی افراد ثبت می گردد؟

بر اساس برنامه ریزی وزارت بهداشت و با توجه به زیر ساخت های پرونده الکترونیک سلامت که در سال های اخیر برقرار شده است همه داده های واکسیناسیون افراد در سامانه های الکترونیکی مربوط به سلامت افراد ثبت و ذخیره می گردد.

اگر برای سفرهای بین المللی احتیاج به گواهی واکسیناسیون باشد، چگونه اقدام خواهد شد؟

این افراد به مراکز بهداشت شهرستان محل سکونت خود مراجعه و ضمن اعلام درخواست خود گواهی واکسیناسیون کرونا دریافت می کنند.

آیا فردی که واکسن می زند، می تواند بلافاصله ماسک زدن و سایر اقدامات پیشگیرانه را کنار بگذارد؟

برای ایجاد ایمنی کافی باید دو نوبت واکسن به فاصله 2 تا 4 هفته تزریق گردد و مدت زمان تحریک و پاسخ مطلوب سیستم ایمنی هم حدود دو هفته بعد از واکسن خواهد بود لذا تا 6 هفته بعد از تزریق اولین نوبت واکسن هنوز ایمنی کافی ایجاد نشده است. همچنین به دلیل جدید بودن واکسن های کرونا توصیه می گردد تا زمانی که مطالعات محققان اطمینان کافی را از نظر عدم احتیاج به ماسک زدن را ثابت ننموده (احتمالا تا اوایل بهار 1400) افرادی که واکسن می زنند هم برای احتیاط، توصیه های پیشگیرانه عمومی را رعایت کنند.