پاسداشت زبان فارسی، وظیفه همه نهادهاست - وبلاگ حرف دل

به گزارش وبلاگ حرف دل مهرزاد دانش به مناسبت فرا رسیدن 25 اردیبهشت، روز پاسداشت زبان فارسی پیامی منتشر کرد. به گزارش روابط عمومی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در متن این پیام آمده است:

زبان یک ملت، دربردارنده گنجینه هویتی، فرهنگی، تاریخی، گفتمانی، و تمدنی مردمان یک سرزمین است؛ عرصه ای که هم گذشته ها را می کاود و هم زاینده آینده است، هم اساسی ترین ماهیت پیوند مردم را که گفتار و نوشتار است، صیقل می دهد و هم بار گرانقدر معرفت و دانش را در پهنه پرگستره نسل ها و اقلیم ها، نقل می کند، هم زیباییِ هنر را در چیدمان واژگان و آهنگ سخن متبلور می سازد و هم آداب و سنت ها و باورها و مناسک و شیوه زیست آدمیان را بازگو می کند.

این گستره پردامنه در سرزمین ما، با زبان فارسی معنا یافته است؛ گنجینه ای بس گرانقدر که در عین قدمت، همچنان زاینده و پویا است و با وجود گذر از تلاطم رویدادها و تاخت و تازها، هم بهره نیکو از ظرفیت های زبانی سایر همنوعان برده و هم با حفظ بسیاری از ریشه ها و منشأها، اصالت خود را پاس داشته است. اقیانوس ژرف ادب و هنر و فرهنگ کهن و جدید این دیار که با زبان دلنشین فارسی، امواج بلند خود را به ساحل معرفت و ذائقه و فهم بشر می رساند، همچنان آکنده از گوهرهای ناب در عمق است و بر ما وارثان تاریخ این سرزمین است که در مراقبت و بهره گیری از این میراث ارجمند بشری، تلاشی صدچندان پیشه کنیم.

حوزه چاپ و نشر، با توجه به گستره پروسعتی که در تولید کالاهای گوناگون دارد و امروزه آستانه ای نزدیک به همه مناسبات زندگی آدمیان را دربردارد، عهده دار وظیفه ای بسیار پررنگ تر از سایر فعالیت ها است. جدا از کتاب و نشریات که بارزترین نمود فرهنگی زبان در عرصه نوشتارند، بقیه محصول های چاپی درصد بسیار بیشتری از حجم و ظرفیت این حوزه را شامل می شوند و در بسته بندی و تهیه برچسب و کردهای آوازه گرانه کالاهای مختلف بهداشتی، دارویی، سرگرم سازی، خوراکی، فنی و صنعتی، امنیتی، اقتصادی، وسایل خانگی، نوشت افزار، پوشاک، و بقیه جنبه های زندگی، جایگاهی بس پرتنوع و پرشتاب و پرحجم برای این عرصه تعریف کرده اند. در هر یک از این کالاها، چه جعبه لنت ترمز باشد و چه بسته بندی بستنی، چه برچسب روی شیشه دارو باشد و چه نشان روی مداد دانش آموز، چه نوشتار مندرج بر کارتن یخچال و چه تقویم آویخته بر دیوار؛ همگی حامل فرهنگ زبان و نوشتار و واژگان هستند و خواه ناخواه، در جایگاه یک رسانه کوچک، اما با برد سریع و نامحسوس و موثر، قرار می گیرند. در چنین هیاهوی تولید و عرضه و بهره، بی گمان زبان فارسی ظرفیت های خود را در صورت پاسداشت درست آن از سوی سفارش دهندگان و چاپخانه داران، بروز می دهد و بر غنای فرهنگی اش افزوده خواهد شد.

اما و صد اما که این ماجرا، با تأسف فراوان، آن سان که باید و شاید، جدی انگاشته نمی شود و زبان مندرج بر بسته بندی و برچسب و اعلان بسیاری از کالاها، ملغمه ای بی هویت و کژمدار و بدشکل از واژه های جعلی و ترکیبی و بیگانه است که دستاوردی جز تهی سازی توان نسل جدید این دیار از به کارگیری درست زبان رسمی و مادری شان ندارد و افزون بر آن، نوعی فریبِ مشتریان هم به شمار می رود که ایشان را به خیال خارجی بودن کالای تولیدی داخل، در فراگردی که متأسفانه به دلایل مختلف، جنس خارجی را مرغوب تر از جنس داخلی می انگارد، به طمع خرید وامی دارد و جدا از ستم به زبان فارسی، حق بنیادین مشتری را در آگاهی از ماهیت تولیدی کالا نادیده می گیرد.

پاسداشت زبان فارسی در این عرصه پرگستره، وظیفه همه نهادهای مربوط فرهنگی و زبانی و رسانه ای و حقوقی است؛ چه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حمایت از فعالیت ها و بسترسازی ها و صدور مجوزها، و چه اداره کل ثبت شرکت ها و موسسات تجاری در تأیید نام سازمان ها و محصولات شان، و چه سازمان صدا و سیما در پخش آگهی های بازرگانی و برنامه های تولیدی، و چه فرهنگستان زبان در معرفی و ترویج خلاقانه واژه های روان و مأنوس، و چه تشکیلات صنفی مختلف که به تولید کالا مشغولند.

دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در طول سال ها، بر اساس وظیفه قانونی خود، یکی از مهم ترین معیارهایش در صدور مجوزهای مربوط، رعایت زبان فارسی بوده و به این مهم نیز درباره هر محصولی که به وزارتخانه ارسال شده تا مجوزهای لازم را بگیرد، همت گماشته است، ولی به دلیل برخی ناهماهنگی های برون سازمانی در سایر نهادهای فرهنگی/رسانه ای، و مسائل مربوط به تأمین اعتبارات مصوب برای نظارت های مقتضی، ناهنجاری های زبانی و نوشتاری در برخی کالاهای چاپی جاری است. امید است این شرایط، با هماهنگی های بیش تر بقیه سازمان ها و گشایش تأمین اعتبارهای مربوط، بهبود یابد و با برنامه هایی که در حال حاضر در دفتر امور چاپ و نشر در حوزه پاسداشت زبان فارسی در حال تدوین است و در صورت تأیید واپسین در حوزه های مدیریتی کلان، اعلام رسانه ای خواهد شد، روندی پویاتر در طرح های نوشتاری و زبانی مندرج در کالاهای چاپی در پیش گرفته شود.

روز پاسداشت زبان فارسی، که با خوش ذوقی، با روز بزرگداشت بزرگمرد زبان فارسی، فردوسی ارجمند، همراه شده است، برای همه ما فارسی زبانان و ایرانیان، نمادی مهم از توجه به سرمایه پرارج تاریخی و فرهنگی مان است. این یادمان را گرامی می داریم و با شادروان محمدتقی بهار زمزمه می کنیم:

هر کجا گیرم قلم در دست و بگشایم زبان

چون سخن گیرند دانایان ز یکدیگر مرا

تا زبان پارسی زنده است، من هم زنده ام

ور به خنجر حاسد دون بر درد حنجر مرا