چرا گیت هاب می تواند مجوز لغو تحریم آمریکا را برای ایران بگیرد ولی اپل نه؟ - وبلاگ حرف دل

به گزارش وبلاگ حرف دل، همه توسعه دهنده ها باید آزاد باشند تا از گیت هاب استفاده نمایند؛ فارغ از اینکه در کدام نقطه از دنیا زندگی می نمایند. این جمله نت فرایدمن مدیرعامل پلتفرم گیت هاب است. او بیان کرد که پس از دو سال پیروز شده از دولت آمریکا مجوز لغو تحریم و ارائه سرویس های پلتفرم خود را برای توسعه دهندگان ایرانی بگیرد. این اتفاق شادمان نماینده است اما یک لحظه بیشتر فکر کنید: یک پلتفرم کاملا حرفه ای که مخصوص توسعه دهندگان است و به ساخت محصولات جدید یاری می نماید قادر به دریافت مجوز لغو تحریم آمریکاست، اما اپل به کاربر عادی ایرانی اجازه نمی دهد روی آیفون اپلیکیشن تاکسی نصب کند. چرا؟

تحریم های گنگ؛ شرکت های محتاط

واقعیت این است که تحریم های آمریکا در حوزه فناوری چندان روشن و واضح نیستند. به همین دلیل است که شرکت های مختلف واکنش های متفاوتی در قبال تحریم ها دارند. همین امروز سامسونگ و شرکت های مختلف دیگری در ایران دفتر دارند و موبایل ها یا محصولات خود را می فروشند اما اگر به دقت توجه کنید می بینید که برندی مثل سامسونگ هیچ زمان لپ تاپ های خود را به شکل رسمی در ایران عرضه نکرد.

شاید تفسیر سامسونگ این بوده که اگر روزی آمریکا بخواهد عملکرد این برند را زیر ذره بین قرار دهد، فروش کامپیوتر به بازار ایران شاید بتواند بهانه خوبی باشد. در این میان اما بعضی برندها واکنش های به شدت محتاطانه تری داشتند. سردمدار آن ها هم بی شک اپل است.

دونالد ترامپ در زمستان 1395 روی کار آمد و برای اینکه تغییر رفتار برندها با حضور او را بهتر لمس کنیم می توانیم به این واقعیت اشاره کنیم که اپل بر اساس گزارش وال استریت ژورنال در سال 1394 به دنبال حضور رسمی در بازار بکر ایران بود؛ جایی که سامسونگ به خوبی یاد گرفته بود که چگونه می تواند آن را فتح کند.

اپل در سال 1394 به شدت مشتاق حضور رسمی در بازار ایران بود

اما اپل کمتر از دو سال بعد و در تابستان 1396، با اوج گیری تحریم ها کار را به جایی رساند که تمام اپلیکیشن های ایرانی از پلتفرم خود حذف کرد. تصمیمی که چالش های بسیاری را برای 3 قشر متفاوت ایجاد کرد: شرکت ها و استارتاپ ها، توسعه دهندگان و البته کاربران. این اقدام اپل یک پیغام واضح داشت: من نمی خواهم ریسک داشتن کاربر ایرانی را به هیچ قیمتی بپذیرم.

من نمی خواهم ریسک داشتن کاربر ایرانی را به هیچ قیمتی بپذیرم.

حتی خود اپل هم در سال 1396 با حذف اپلیکیشن های ایرانی، به گنگ و پیچیده بودن تحریم ها اشاره نموده بود. متن دقیقی که اپل برای توسعه دهندگانی که اپلیکیشن آن ها حذف گردد نوشت، به این توضیح است:

توسعه دهنده عزیز،

ما قادر به قرار دادن اپلیکیشن شما در اپ استور نیستیم. بر اساس قوانین تحریم ایالات متحده آمریکا، اپ استور نمی تواند میزبانی، توزیع اپ و یا رابطه مالی با توسعه دهندگانی که از بعضی کشورهای تحریم شده ساکن هستند را برعهده داشته باشد. این قوانین پیچیده هستند و به شکل مداوم تغییر می نمایند. در صورتی که تحریم های فعلی برداشته شوند، شما را تشویق می کنیم دوباره اپلیکیشن خود را برای قرارگیری در اپ استور ثبت کنید.

دریافت مجوز اُفک

نکته مهم: اکنون با مجوز اُفک، توسعه دهنده ایرانی حتی می تواند از گیت هاب خرید کند

عجیب است که اپل، قبل از حضور ترامپ در کاخ سفید تا این حد به حضور در بازار ایران علاقه داشت و پس از آن به این شکل خود را از این بازار دور و حتی به صراحت کوشش کرد تا آیفون را برای کاربران ایرانی بی استفاده کند. از طرفی، نکته بسیار مهمی که در بیانیه اخیر مدیرعامل گیت هاب به آن توجه زیادی نشد این بود که همه کاربران و سازمان های ایرانی می توانند از خدمات رایگان یا اشتراکی (پولی) گیت هاب استفاده نمایند.

به کلامی ساده تر، امروز توسعه دهنده ایرانی بر اساس همین مجوز گیت هاب از دولت آمریکا، می تواند خدماتی را از یک شرکت آمریکایی (که زیرمجموعه مایکروسافت است) خریداری کند. اینکه تراکنش بر چه پایه و اساسی قابل انجام خواهد بود سوال عظیمی است اما واقعیت عظیم تر وجود چنین موضوعی در بیانیه مدیرعامل گیت هاب است. اگر به خاطر داشته باشید اپل ابتدا صرفاً اپلیکیشن های ایرانی که درگاه پرداخت داشتند را از اپ استور خود حذف کرد اما در ادامه تصمیم گرفت همه اپ های ایرانی را از اپ استور حذف کند.

با ارزش ترین شرکت جهان با منابع حقوقی بی نهایتش می توانست برای مجوز اُفک اقدام کند

فرایدمن مدیرعامل گیت هاب حالا می گوید اگرچه از سال 2019 ملزم به رعایت تحریم ها و قطع دسترسی توسعه دهندگان ایرانی شده اما گیت هاب کوشش نموده با وجود تحریم ها، بخش هایی از پلتفرم خود را برای توسعه دهندگان باز نگه دارد. اما اقدام اصلی گیت هاب، بردن این پرونده به دفتر کنترل سرمایه های خارجی (موسوم به اُفک - OFAC) در وزارت خزانه داری آمریکا بوده است؛ جایی که به گفته او یک فرآیند طولانی و حساس در مدت زمان 2 سال پشت سر گذاشته شد. فرایدمن می گوید شرکتش توانسته اُفک را متقاعد کند که چگونه استفاده توسعه دهندگان از گیت هاب می تواند باعث پیشرفت انسانی، ارتباطات بین المللی و جریان آزاد اطلاعات گردد. حالا بر اساس مجوزی که گیت هاب از اُفک دریافت نموده، می خواهد دسترسی کامل را به توسعه دهندگان ایرانی برگرداند.

وعده ها و کوشش های بی نتیجه

تا اینجا می توان به سادگی برداشت کرد که اپل، با ارزش ترین شرکت جهان با منابع حقوقی بی نهایتش می توانست برای باقی ماندن اپ های ایرانی در اپ استور برای مجوز اُفک اقدام کند اما ترجیح داد در دولت ترامپ چنین درخواستی را مطرح نکند. اما از سوی دیگر از طرف سیاست مداران ما هم اتفاق خاصی رخ نداد و همه چیز در حد چند توییت، سخنرانی و مصاحبه باقی ماند.

توییت وزیر ارتباطات در شهریور 1396 و اعلام وعده پیگیری حقوقی.

برای مثال مدت کوتاهی پس از حذف اپلیکیشن های ایرانی از اکوسیستم اپل، در شهریور 1396 محمدجواد آذری جهرمی که به تازگی دفترش را به ساختمان اصلی وزارت ارتباطات منتقل نموده بود در یک توییت دو نکته مهم را مطرح نمود: اول اینکه 11 درصد سهم بازار موبایل ایران متعلق به اپل است و دوم اینکه موضوع حذف اپ ها توسط اپل را به شکل حقوقی پیگیری می نماید. واقعیت این است که این اتفاق رخ نداد. اگر کوشش بی نتیجه ای از سوی وزیر انجام شد، هیچ وقت رسانه ای نشد.

بیش از یک سال و نیم بعد در اسفند 1397، وزیر ارتباطات در یک سخنرانی به مناسبت سالگرد وزارت ارتباطات اعلام نمود که مردم به این نتیجه رسیده اند که استفاده از موبایل بدون اپلیکیشن فایده ای ندارد و نه تنها رشد فروش محصولات اپل در ایران متوقف شده بلکه بیش از 70 هزار آیفون خاموش شده اند.

مدتی بعد و در مهر 1398 حتی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هم در گفتگویی کوتاه با دیجیاتو صرفاً این اقدام اپل و البته آمریکا را محکوم کرد و گفت: کاری که ما کردیم این است که تحریم های آمریکا را در جهان نامشروع نموده ایم. البته آمریکا قدرت زیادی در بازار دارد. قدرت دلار و بازار آمریکا بالاست اما این، به معنای آن نیست که آمریکا می تواند این روش ها را به شکل دائمی ادامه دهد.

نامه سرگشاده اسنپ واقعی ترین یا حتی تنها اقدام ایران در اعتراض به این تصمیم عجیب اپل بود

نهایتاً آنقدر از سیاست مداران خبری نشد که در تیر 1398، ژوبین علاقبند، مدیرعامل وقت گروه اسنپ نامه ای سرگشاده به مدیرعامل اپل منتشر کرد و گفت که اپل بدون اجبار قانونی به پیشواز تحریم ها رفته است. علاقبند در این نامه نوشت که اپل با تصمیمش روی زندگی میلیون ها نفر و همچنین درآمد بیش از یک میلیون راننده اسنپ اثر گذاشته است. علاقبند در این نامه نوشت:

یک سال پیش در تحریم های آمریکا اپلیکیشن ها به وضوح مستثنی شمرده شدند. با این حال اپل بدون اجبار قانونی به پیشواز محدودیت هایی رفت که ضربه محکمی به اپلیکیشن های خدمات رسانی در بازار ایران وارد کرد. امروز اپل هر مجوزی را که این اپلیکیشن ها به واسطه آن مشغول به فعالیت هستند باطل می نماید. با این کار یک شبه صدها میلیون اپلیکیشن دچار اختلال می گردد و کوشش صدها سرمایه گذار ایرانی از بین می رود.

نامه مدیریت اسنپ (یکی از 5 تاکسی اینترنتی عظیم جهان از نظر حجم سفر) به مدیرعامل اپل اگرچه در آن موقع نه تنها مورد حمایت اکوسیستم استارتاپی ایران قرار نگرفت بلکه با جنبه ای طنز به آن نگاه شد. اما شاید بتوان همین نامه سرگشاده را واقعی ترین یا حتی تنها اقدام ایران در اعتراض به این تصمیم عجیب اپل دانست. این یک واقعیت است که اپل به پیشواز تحریم رفت و اجباری برای حذف اپ های ایرانی نداشت. تصمیمی که البته باعث شد سهم 11 درصدی اش از بازار موبایل ایران اکنون به کمتر از 4 درصد برسد.

بیایید کوچک به موضوع نگاه نکنیم. موضوع فقط سختی در دسترسی به اپلیکیشن ها نیست؛ شرکت های کوچک و متوسط زیادی به دلیل از دست دادن مشتریان آیفون به دست خود، تا مرز نابودی رفتند. هزاران فردی که زمان و هزینه برای یادگیری دانش توسعه اپلیکیشن برای iOS صرف نموده بودند در گذر چند سال اخیر بی کار شدند. برای من فراموش شدنی نیست که حتی اپل اپ های انگلیسی زبان را هم به دلیل اینکه توسعه دهنده ایرانی داشتند حذف کرد.

آیا تغییر جهت اپل مهم است؟

امروز و با مهاجرت دیر یا زود ترامپ از کاخ سفید و احتمالاً برطرف بعضی از تحریم های تاریخی اش علیه ایران، این سوال قابل طرح است که آیا اپل راستا خود را در مواجهه با ایران تغییر می دهد؟ خبرها و نشانه های مختلف از زمان برجام به وضوح نشان می دهد که اپل علاقه زیادی به حضور در بازار عظیم ایران داشته؛ چه برای فروش نرم افزار و چه سخت افزار. پس بله؛ احتمالش زیاد است.

از سوی دیگر سال هاست که اپل برای داشتن نوآوری جدید و البته درآمد بیشتر کوشش می نماید و امروز حتی در بازار خود آمریکا هم از سوی برندهای کره ای یا چینی که محصولاتی به شدت ارزان تر روانه بازار می نمایند، بیشتر از قبل تحت فشار است. منکر عملکرد فوق العاده اکوسیستم اپل نیستم چون برای یک دهه مشتری اش بودم اما در سال های اخیر سایر شرکت ها هم دست روی دست نگذاشته اند. از همه مهم تر، امروز موبایل های 200 تا 400 دلاری مالی و میان رده، می توانند عملکردی فوق العاده داشته باشند؛ عملکردی که احتیاج بیشتر کاربران را برآورده می نماید.

سوال درست این است: آیا پس از این همه آزار و تحقیر، ما هنوز اپل را می خواهیم؟

پس شاید بهتر باشد به جای اینکه چشم انتظار باشیم که اپل با ورود بایدن به کاخ سفید می خواهد چگونه با ما کاربران ایرانی رفتار کند، صادقانه به پاسخ این پرسش فکر کنیم که آیا ما هنوز هم اپل را بعد از همه این آزارها می خواهیم؟

فارغ از جهانی سیاست، ما افرادی هستیم که به احترام و وفاداری اهمیت می دهیم. و اپل کاربران ایرانی را آزار داد، توسعه دهنده های iOS ایرانی را بی کار کرد و استارتاپ های کوچک ایرانی را تا مرز نابودی کشید. همین نکته به خوبی در مصاحبه نایجل کوشنر (Nigel Kushner)، متخصص تجارت بین الملل و مدیرعامل گروه حقوقی W Legal با وال استریت ژورنال تعیین است:

تجربه من نشان می دهد که ایرانی ها ارزش زیادی برای وفاداری قائل هستند. شرکت های غربی که در دوران تحریم به نوعی رابطه نزدیکی با ایران داشتند احتمالا اولین هایی خواهند بود که پس از تحریم از منافع تجارت با ایران بهره مند می شوند.

منبع: دیجیاتو