کشف اتاق های زیرزمینی مرموز در سودان با دیوار های نقاشی شده - وبلاگ حرف دل

به گزارش وبلاگ حرف دل، باستان شناسان مرکز لهستانی باستان شناسی مدیترانه ایِ دانشگاه ورشو مجموعه مرموزی از اتاق ها را کشف نموده اند که از خشت خشک شده زیر آفتاب ساخته شده اند و درون آن ها پوشیده از نقاشی های مسیحی از قدیسین است.

وبلاگ حرف دل | این اکتشاف در صومعه قرون وسطایی دنقله کهن در سواحل رودخانه نیل، در فاصلۀ بیش از 500 کیلومتری شمال خارطوم انجام شد. دنقله کهن مرکز مُقُرّه بود؛ یکی از برجسته ترین دولت های آفریقایی قرون وسطی در سودان امروزی که در اواخر قرن ششم به مسیحیت روی آورد. در قرن هفتم، ارتش های اسلامی مصر را فتح کردند اما حملۀ آن ها به مقره دفع شد و در نتیجه پیمان بقط امضا شد که به موجب آن میان دو طرف صلحی برقرار شد که تا قرن سیزدهم دوام یافت.

به گزارش وبلاگ حرف دل ، این اکتشاف حین کاوش یک کلیسا انجام شد که به دوره فونج (قرن 19-16 پس از میلاد) تعلق دارد. اما در داخل این مجموعۀ رهبانی، تیم لهستانی با کمال شگفتی یک کلیسای دیگر را از زیر خاک بیرون آورد که سالم مانده و منقوش به نقاشی های دیواری واضح و کتیبه هایی به زبان یونانی و نوبی (زبان مردم قدیم سودان) است. عجیب تر این که زیر کف یکی از این اتاق های این مجموعۀ دوم، روزنه ای منتهی به یک اتاق کوچک قرار داشت که دیوار های آن مزین به تصاویر منحصربفردی بود.

نقاشی های داخل این اتاق محضرت مریم، مسیح و صحنه ای با حضور یک شاه نوبی، مسیح و میکائیل فرشته مقرب را به تصویر کشیده اند. با این حال، تصویر یک حاکم نوبی تحت حمایت قدیسان و فرشتگان مقرب، یک تصویر عادی نیست. شاه در حال تعظیم و بوسیدن دست مسیح است در حالی که مسیح روی ابر ها نشسته است. میکائیل فرشته مقرب به حاکم نوبی یاری می نماید در حالی که بال های گشوده اش هم از شاه و هم از مسیح حفاظت می نمایند. چنین صحنه هایی در هنر نقاشی نوبی همتا ندارند.

پویایی و صمیمیت این تصاویر در تضاد با ماهیت کاهنی اشکالی است که روی دیوار های کناری به تصویر کشیده شده اند. به همین ترتیب، تصویر مریم باکره روی دیوار شمالی اتاق نیز با کلکسیون های تصاویر مریم مقدس در هنر نوبی همخوانی ندارد. حضرت مریم در این نقاشی ملبس به یک ردای تیره است و با ژستی باوقار یک صلیب و کتاب را در دستانش گرفته است. روی دیوار مقابل، مسیح به تصویر کشیده شده است. دست راست او به حالت آمرزش است و در دست راستش کتابی را نگه داشته که به طور کامل سالم نمانده است.

دکتر آگاتا دِپوتا در حال حاضر مشغول مطالعه کتیبه هایی مجاور نقاشی ها است. خوانش ابتدایی کتیبه های یونانی نشان داد که آن ها قطعاتی از متن مناجات نامه هدایای از پیش مقدس شده هستند. صحنه اصلی همراه کتیبه ای به زبان نوبی کهن است که رمزگشایی آن بشدت سخت است. محققان از خوانش اولیه آن به وسیله دکتر وینسِنت وان گِروِن وا دریافتند که این کتیبه حاوی چندین اشاره به شاهی به نام داود همینطور دعایی به درگاه خداوند برای حفاظت از شهر است.

شهر عنوان شده در کتیبه به احتمال زیاد دونقله است و تصویر شاهانه ای که ترسیم شده نیز احتمالاً شاه داود است. داود یکی از آخرین حاکمان مسیحی مقره بود و حاکمیت او همزمان با سقوط پادشاهی بود. شاه داود بنا به دلایل نامشخص به مصر حمله کرد. نوبی های مهاجم تلافی کردند و در نتیجه دنقله برای نخستین بار در تاریخ خود، غارت شد.

به عقیده محققان، شاید این نقاشی ها زمانی کشیده شدند که ارتش مملوک در حال نزدیکی به شهر بود یا زمانی که شهر محاصره شده بود. مجموعۀ اتاق ها، یعنی جایی که نقاشی ها درون آن ها پیدا شد، چیزی است که بیش از همه گیج نماینده است. فضا های واقعی ساخته شده از آجر خشک و پوشیده از طاق و گنبد کاملاً کوچک هستند. اگرچه اتاق منقوش به تصاویر شاه داود هفت متر بالاتر از سطح زمین قرون وسطایی است، با این حال شبیه سردابه به نظر می رسد. این سازه هم جوار سازه مقدسی معروف به کلیسای جامع مسیح است که احتمالاً به دنقله تعلق داشته و مهم ترین کلیسای پادشاهی مقره بوده است.

این آنالیز و آنالیز های دیگر درباره ساختار مرموز کشف شده با حفاری های بعدی کامل خواهد شد. با این حال، حراست از نقاشی های دیواری هدف اصلی حال حاضر است. مرکز لهستانی باستان شناسی مدیترانه، دانشگاه ورشو و دپارتمان حفاظت و بازسازی آثار هنریِ آموزشگاه هنر های زیبا در ورشو برای راه اندازی تیم حفاظت از این آثار همکاری کردند.

مترجم: زهرا ذوالقدر