کوهنوردان دماوند را نابود کرده اند - وبلاگ حرف دل

به گزارش وبلاگ حرف دل، با هجوم بیش از حد کوهنوردان به قله دماوند، و تجمع زباله و فضولات حیوانی این کوه در آستانه یک افتضاح محیط زیستی دیگر قرار گرفته است.

به گزارش وبلاگ حرف دل چند سالی است که حضور بی ضابطه حجم انبوهی از کوهنوردان به ویژه در فصل تابستان در راستا صعود به قله دماوند، موجب وارد شدن انواع و اقسام آسیب های زیست محیطی به این بام ایران به ویژه از راستا جنوبی آن شده است؛ آسیب هایی همچون ریخته شدن زباله های پلاستیکی در دامان کوهستان، پاکوب شدن خاک ارزشمند دماوند بر اثر تردد بیش از کوهنوردان، از بین رفتن پوشش گیاهی کوهستان بر اثر رفت و آمد بیش از حد قاطرهایی که بار کوهنوردان را جا به جا می کنند و البته رها شدن فضولات انسانی و حیوانی در دامان طبیعت ارزشمند دماوند را رنجور کرده است.

دماوند مهم ترین و مرتفع ترین قله ایران است که از سال 87 به عنوان اثر ملی طبیعی در فهرست وزارت میراث فرهنگی و گردشگری به ثبت رسیده است. دامنه دماوند نیز زیستگاه گونه های مختلفی از حیات وحش و البته محل رشد گونه های گیاهی نادری است و به همین دلیل، بخش هایی از این کوهستان به عنوان منطقه حفاظت شده تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست واقع شده است.

بخش های دیگر دماوند نیز به عنوان یک عرصه طبیعی ارزشمند تحت مدیریت سازمان جنگل ها و مراتع کشور واقع شده است و البته صعود به دماوند هم مانند هر قله دیگر، قاعدتا باید زیر نظر فدراسیون کوهنوردی انجام شود. اما با وجود تمام این متولیان دولتی، حفاظت از طبیعت بخش های مختلف دماوند در سال های اخیر رها شده است و بعضی پیمانکاران بخش خصوصی نیز در سایه همین بی متولی ماندن دماوند، سودهای کلانی را از حضور بی ضابطه و پر حجم کوهنوردان در راستا صعود به این قله ارزشمند به خصوص از راستا جنوبی آن به جیب می زنند.

سالانه حدود 10 هزار کوهنورد قله دماوند را فتح می کنند؛ قله ای که با وجود ارتفاع 5 هزار و 610 متری اش، فتح آن برای بسیاری از علاقه مندان به کوهنوردی سخت نیست. یعنی با وجود این که دماوند مرتفع ترین قله ایران است، اما سخت ترین قله کشورمان برای کوهنوردان نیست و اتفاقا فتح این قله در آب و هوای تابستانی، بسیار ساده تر هم می شود؛ به نحوی که از اوسط تیر تا اواخر شهریور، بسیاری از گردشگرانی که به صورت تخصصی کوهنورد نیستند، صرفا با آماده سازی جسمانی نسبی و فتح چند قله کوچک تر برای تمرین به ویژه، به ویژه از راستا جنوبی و عمدتا در روزهای تعطیل و پایانی هفته راهی دماوند می شوند.

راستا جنوبی دماوند از شهر رینه در بخش لاریجان از توابع شهرستان آمل استان مازندران آغاز می شود. کوهنوردان برای صعود به قله دماوند از راستا جنوبی، ابتدا باید خودروهای شخصی خود را در پارکینگ احداث شده از طریق یک پیمانکار خصوصی وابسته به شهرداری رینه در ارتفاع 2 هزار و 200 متری از سطح دریا پارک کنند و بعد با وانت نیسان یا دیگر ماشین های آفرود که از طریق همین پیمانکار در طول راستا قرار داده شده است، خود را به منطقه ای به نام گوسفندسرا در ارتفاع 3 هزار و 20 متری برسانند.

در این مکان نیز کوهنوردان بار خود را سوار قاطرهایی می کنند که از طرف همین پیمانکار در طول راستا قرار داده شده است و ضمن پرداخت دستمزد به صاحبان این قاطرها، از آنها می خواهند که لوازمشان را تا ارتفاع 4 هزار و 200 متری بالا ببرد. در این ارتفاع نیز پناهگاهی از طرف فدراسیون کوهنوردی ساخته شده است که اصطلاحا پناهگاه بارگاه سوم نامیده می شود. این پناهگاه نیز 70 تخت دارد که البته گنجایش آن با صندلی هایش به حدود 120 نفر می رسد و کوهنوردان می توانند پیش از صعود به قله، یک شب در آن استراحت کنند.

البته با وجود این که پناهگاه بارگاه سوم حدود 120 نفر ظرفیت دارد، اما کوهنوردانی که در سال های اخیر در فصل تابستان به دماوند صعود کرده اند، تعریف می کنند که در این فصل از سال به ویژه در روزهای پایانی هفته، بعضا تعداد کوهنوردانی که به شکلی کاملا بی ضابطه از راستا جنوبی راهی دماوند هستند، به بیش از هزار نفر می رسد. بیشتر آن ها نیز ناچارند که به دلیل ظرفیت پایین پناهگاه، در اطراف آن چادر بزنند و تقریبا همه شان در حین استراحت یا در طول راستا، زباله ها و فضولات انسانی خود را در دل کوهستان رها می کنند.

چهار راستا عمومی برای صعود به دماوند وجود دارد که مهم ترین و شلوغ ترین آن ها همین رخ جنوبی است. اما به جز این راستا، در راستاهای دیگری از جمله رخ غربی، رخ شمال شرقی و رخ شمالی نیز راستاهایی برای صعود کوهنوردان وجود دارد که در تمام این راستاها نیز یک پناهگاه برای استراحت کوهنوردان احداث شده است که البته برخلاف پناهگاه موجود در جبهه جنوبی که دائما چند نیروی خدماتی در آن حضور دارند، پناهگاه های موجود در رخ های دیگر دماوند فاقد خدمه هستند. یعنی اکنون پناهگاه بارگاه سوم از طریق عوامل فدراسیون کوهنوردی مدیریت می شود، اما سه پناهگاه دیگر که وسعت کمتری هم دارند، عملا رها مانده اند.

در این میان با وجود این که شلوغی تابستانه راستا صعود به دماوند و آلودگی های زیست محیطی ناشی از آن در رخ جنوبی دماوند بسیار بیشتر از سایر راستاهای صعود به این قله است، اما سایر راستاهای رسیدن به دماوند نیز از حضور بی قاعده کوهنوردان در امان نمانده اند و در اطراف پناهگاه های موجود در سه رخ دیگر راستا صعود به قله دماوند نیز می توان زباله های بسیاری را مشاهده کرد. البته مدیر گروه دیده بان کوهستان تاکید دارد که چون خدمات بیشتری در بارگاه سوم به کوهنوردان ارائه می شود، همواره اندازه زباله های اطراف این پناهگاه از سایر پناهگاه های دماوند بیشتر است.

همچنین زمانی که حدود هزار نفر آن هم فقط از یکی از راستاها به دماوند صعود می کنند، براساس تصاویر منتشر شده در فضای مجازی می توان گفت که همواره ازدحام زیادی در طول راستا ایجاد می شود که خود این ازدحام نیز از جمله عواملی است که تشدید احتمال ابتلای کوهنوردان و گردشگران به دماوند را به همراه دارد.

مهم ترین مشکلاتی که حضور بیش از حد کوهنوردان در راستا صعود به قله دماوند ایجاد می کند، آلودگی های زیست محیطی ناشی از رها شدن زباله بخصوص پسماندهای پلاستیکی در دل کوهستان، حجم بالای فضولات انسانی که در طول راستا در دل طبیعت رها می شود و البته فرسایش خاک ناشی از تردد بیش از حد انسان ها در راستا صعود به دماوند است؛ چراکه اساسا اکوسیستم یک کوهستان نمی تواند جوابگوی حضور متوالی هزاران انسان در طول هفته های متمادی باشد و هرچه انسان ها بیشتر از راستاهایی مشابه، خودشان را به بالای کوهستان می رسانند، سرعت فرسایش خاک ارزشمند دماوند زیر پای انسان ها نیز بیشتر می شود.

در این میان تردد بیش از حد قاطرهایی که در بخشی از راستا صعود به دماوند بار انسان ها را حمل می کنند نیز به تشدید سرعت فرسایش خاک این قله دامن می زند. این فرسایش خاک بر اثر پاکوب شدن بیش از حد سطوح دماوند از طریق انسان ها و قاطرها نیز در حالی رخ می دهد که ایجاد یک سانتی متر خاک در سطح شیب دار حدود 800 سال زمان می برد.

همین مساله به همراه حجم انبوه زباله های پلاسیتکی که کوهنوردان در دل کوهستان رها می کنند نشان می دهد که حضور بی ضابطه گردشگران بخصوص در جبهه جنوبی دماوند چه آسیب شدیدی به این کوه ارزشمند وارد کرده است. ضمن این که تردد بدون قاعده کوهنوردان و افزایش شدید اندازه تردد آنها در این کوهستان بخصوص در تابستان های چند سال اخیر، موجب به خطر افتادن زیستگاه و کریدورهای تردد حیات وحش طبیعی دماوند شده است.

همچنین علاوه بر این که راستاهای مشخصی در جبهه های مختلف دماوند به دلیل حضور قاطرها اصطلاحا لگدکوب شده است، حجم بیش از حد مدفوعی که این قاطرها در طول راستا رها می کنند نیز موجب آلودگی طبیعت دماوند می شود؛ قاطرهایی که البته براساس مشاهدات میدانی کوهنوردانی که به دماوند سفر کرده اند، هم بیش از حد توان شان بار می کشند و هم برای این که بارها را سریع تر جا به جا کنند مدام از سوی صاحبان خود لگد می خورند و همین مسائل نیز موجب می شود که این قاطرها زود به زود تلف شوند.

میثم رودکی فعال محیط زیست و کوهنورد در همین رابطه می گوید: رها شدن مدفوع قاطر در این راستاها به طبیعت دماوند آسیب می زند. مدفوع حیوانات زمانی به عنوان کود برای طبیعت مفید محسوب می شود که فرآوری لازم روی آن انجام شده باشد. ضمن این که کوهستان جای کود نیست و کود بیشتر به درد مزارع و باغات می خورد. بنابراین ریخته شدن بیش از حد مدفوع قاطرها در طول راستا صعود به دماوند، نه تنها موجب تشدید آلودگی های زیست محیطی می شود، بلکه می تواند انتقال بیماری به انسان ها را نیز به همراه داشتته باشد.

وی ادامه داد: آسیب دیگر مدفوع قاطرها برای طبیعت دماوند این است که چون معمولا صاحبان قاطرها برای کسب درآمد بیش تر، آن ها را بیش از حد توان شان بار می زنند، این قاطرها بیمار می شوند و باکتری هایی در روده آن ها ایجاد می شود که پخش شدن آن ها در طبیعت، آلودگی های زیست محیطی ناشی از مدفوع این قاطرها را بیشتر می کند.

این فعال محیط زیست با تاکید بر آسیب شدید تردد قاطرها بر پوشش گیاهی دماوند اعلام کرد: اصولا در فصل تابستان که قاعدتا دماوند باید مملو از پوشش گیاهی باشد، گیاهان راستاهای صعود به دماوند از دست قاطرها در امان نیستند؛ چراکه یا از طریق قاطرها خورده می شوند یا زیر پایشان لگدکوب می شوند. زیان مهم از بین رفتن پوشش گیاهی در محیط طبیعی دماوند را نیز حیات وحشی می بینند که به طور طبیعی در این کوهستان حضور دارند.

رودکی ادامه داد: نکته دیگر این است که وجود همین قاطرها در طول راستا صعود به دماوند، منجر به حضور بیشتر افرادی در دماوند می شود که به صورت تخصصی کوهنورد نیستند، اما به واسطه همین قاطرها به راحتی می توانند خودشان را به بارگاه سوم در ارتفاع 4 هزار و 200 متری برسانند. افرادی که حتی بعضی از آن ها فقط با هدف برگزاری پیکنیک در کنار بارگاه سوم به این منطقه می آیند و نه تنها قصدی برای صعود به دماوند ندارند، بلکه در کنار بارگاه سوم قلیان می کشند!

این کوهنورد و راهنمای کوهستان اضافه نمود: نکته مهمی که در این میان باید به آن توجه داشت، این است که راستا صعود به دماوند از راستا جنوبی، اکنون در سایه ضعف نهادهای اصلی متولی در رسیدگی به این کوه، در اختیار یک پیمانکار وابسته به شهرداری رینه قرار گرفته است و این پیمانکار نیز با وجود درآمد بالایی که از اجاره پارکینگ، کرایه نیسان و کرایه قاطر به جیب می زند، کوچک ترین هزینه ای برای حفظ محیط زیست دماوند و پاکسازی راستا صعود به این قله و جمع آوری زباله های موجود در راستا انجام نمی دهد.

میثم رودکی می گوید: پیمانکار وابسته به شهرداری رینه که با استفاده از رانت، مدیریت راستا جبهه جنوبی دماوند را به صورت غیرقانونی در اختیار گرفته است، هر شرایطی را که بخواهد بر کوهنوردان و کوهستان دماوند تحمیل می کند و هیچ توجهی هم به مسائل زیست محیطی ندارد. این پیمانکار به مردمی که با خودروی شخصی، خودشان را به ارتفاع 2 هزار و 200 متری رسانده اند، اجازه نمی دهد که با خودرویشان به ارتفاع بالاتر صعود کنند؛ چراکه هم از آنها پول پارکینگ می گیرد و هم نیسان هایی در طول راستا قرار داده است که بابت رساندن کوهنوردان به منطقه گوسفندسرا کرایه های سنگینی را از آن ها دریافت می کنند. همچنین این پیمانکار در گوسفندسرا نیز قاطرهایی قرار داده است که بابت جا به جایی بار کوهنوردان و رساندن آن به بارگاه سوم، هزینه زیادی را از آن ها می گیرد.

این فعال محیط زیست ادامه داد: صاحبان قاطرهایی که بار کوهنوردان را حمل می کنند، با دریافت پول بیشتر، خود کوهنوردان را نیز تا بارگاه سوم یعنی ارتفاع 4 هزار و 200 متری بالا می برند. این کار نه تنها آسیب های زیست محیطی فراوانی به همراه دارد، بلکه عملا ارج و قرب صعود به دماوند را نیز پایین آورده است؛ زیرا با شرایطی که پیمانکار شهرداری رینه ایجاد کرده، هر کسی که می خواهد دماوند را فتح کند، صرفا باید یک هزار و 200 متر بالا برود، یعنی خود را از ارتفاع 4 هزار و 200 متری به ارتفاع 5 هزار و 600 متری برساند.

متولیان مشترک حفاظت از محیط طبیعی دماوند، سازمان جنگل ها و مراتع، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری هستند. از زمانی که قله دماوند جزو نامزدهای ثبت دنیای در یونسکو قرار گرفت، دولت با فشار فعالان محیط زیست ناچار شد جلوی فعالیت تعدادی از معادن موجود در پهنه طبیعی دماوند را بگیرد.

در این شرایط نیز شورای شهر رینه با هماهنگی فرمانداری آمل با این توجیه که تعطیل شدن این معادن موجب بیکاری مردم رینه و کاهش درآمدهای این شهر شده است، توانست مدیریت راستا ورود به جبهه جنوبی دماوند را در اختیار بگیرد و بعد هم این کار را به یک پیمانکار خصوصی که از اهالی رینه است، واگذار کند.

این در حالی است که بر اساس قانون، دماوند نه تنها یک میراث طبیعی ملی است، بلکه عرصه ای طبیعی محسوب می شود که نباید انتفاع بخش خصوصی از آن، موجب تخریب زیست محیطی اش شود. اما آن طور که رودکی تعریف می کند، اکنون مدیریت گذرگاه های جبهه جنوبی دماوند به یک پیمانکار خصوصی وابسته به شهرداری رینه واگذار شده است و این پیمانکار نیز با استخدام تعدادی از اهالی رینه، به نوعی برای آنان اشتغالزایی کرده، ولی هیچ توجهی به حفاظت از محیط زیست کوهستان ندارد.

میثم رودکی تاکید می کند که مدیریت تمام راستاهای صعود به دماوند باید در اختیار نهادهای دولتی از جمله سازمان جنگل ها یا فدراسیون کوهنوردی قرار گیرد و این متولیان دولتی نیز باید موازین حفاظت از قله ای خاص مانند دماوند را رعایت کنند و همچنین این متولیان باید مبالغی را که از کوهنوردان دریافت می کنند، در جهت حفاظت از محیط زیست دماوند، جمع آوری زباله ها، حفظ پوشش گیاهی و جلوگیری از فرسایش خاک هزینه کنند.

اما صرف نظر از این مسائل، نکته دیگری که میثم رودکی به آن اشاره می کند، این است که رشد نامتوزان کوهنوردی و گردشگری در ایران، منجر به شلوغی بیش از حد راستا فتح دماوند در این ایام سال شده است.

وی در توضیح بیشتر گفت: متاسفانه رشد حوزه گردشگری داخلی به ویژه در زمینه کوه گردی، فقط به صورت کمی رخ داده است و شاهد رشد کیفی در این زمینه نیستیم؛ چراکه هیچ گاه آموزش های مناسبی به علاقمندان کوهستان درباره دستورالعمل های حضور در پهنه های کوهستانی ارائه نشده است.

این فعال کوهنوردی و گردشگری می گوید: عدم مدیریت صعود گردشگران به دماوند از جمله نمونه های رشد نامتوزان کوهنوردی در ایران است و با وجود این که در طول سال در مجموع حدود 10 هزار نفر به دماوند صعود می کنند، اما فقدان برنامه ریزی مناسب برای مدیریت حضور این افراد در دماوند، موجب می شود که گاهی در یک هفته در فصل تابستان بیش از هزار نفر به دماوند صعود کنند.

وی مهم ترین آسیب وارده به کوه دماوند را تردد بیش از حد گردشگران در راستا صعود به دماوند و ریختن زباله در این راستاهای صعود به قله دماوند می داند و می گوید: بسیاری از کوهرو هایی که به خصوص در فصل تابستان به دماوند صعود می کنند، افرادی هستند که کوهستان را صرفا جایگاهی برای تفریح می دانند و از نقش مهم کوه ها در اکوسیستم و لزوم حفاظت از آن ها آگاه نیستند. بنابراین این افراد بدون هچ توجهی زباله های خود را در کوهستان رها می کنند و هیچ کس با آن ها برخورد نمی کند.

این مسائل نشان می دهد که کوهنوردی و گردشگری در دماوند هیچ ضابطه مشخصی ندارد. این مساله نیز صرفا مربوط به جبهه جنوبی دماوند نیست، البته به دلیل این که قله دماوند از راستا رخ جنوبی آسان تر است، ریخت و پاش زباله و فرسایش خاک بر اثر ایجاد پاکوب های متعدد انسانی به ویژه در فصل تابستان بیشتر به چشم می خورد.

رودکی شلوغی این روزهای دماوند را ناشی از رشد کمی بی ضابطه کوهنوردی در سال های اخیر می داند و می گوید: اکنون در شبکه های مجازی صدها گروه فعالیت می کنند که بدون آن که هیچ گونه نظارتی بر روی آن ها وجود داشته باشد، تورهای صعود به قله های مختلف را برگزار می کنند و بیشتر این گروه ها نیز حتی اگر آموزش های اولیه ورزش کوهنوردی را به مخاطبان خود ارائه دهند، هیچ گونه آموزشی درباره ضوابط زیست محیطی کوهستان ها به اعضایشان نمی دهند.

مساله ای که این فعال محیط زیست به آن اشاره کرد، به نوعی ضعف فدراسیون کوهنوردی در نظارت بر گروه های کوهنوردی را نشان می دهد، چراکه این فدراسیون وظیفه دارد اولا بر هر گونه آموزش کوهنوردی در سطح کشور نظارت کند و ثانیا جلوی فعالیت بدون مجوز گروه های کوهنوردی را بگیرد؛ البته نباید فراموش کرد زمانی فدراسیون کوهنوردی در این زمینه پیروز خواهد بود که دولت بودجه و اختیارات لازم برای این منظور را در اختیارش قرار دهد.

همچنین به نظر می رسد دستگاه اجرایی باید امکانات و ابزار کافی را در اختیار فدراسیون کوهنوردی بگذارد که حضور کوهنوردان در راستا صعود به دماوند را منظم تر کند و جلوی تردد بیش از حد آن ها به ویژه در فصل تابستان را بگیرد. در چنین شرایطی، فدراسیون کوهنوردی نیز وظیفه دارد که برای همان تعداد مشخصی که مجوز صعود به دماوند را دریافت می کنند، آموزش های مربوط به ضوابط زیست محیطی لازم برای حضور در دماوند را ارائه دهد.

نکته مهمی که از میان صحبت های میثم رودکی بر می آید، این است که در قوانین ایران هیچ مقررات مشخصی وجود ندارد که صعود به قله های مختلف ایران از جمله دماوند را محدود کند و هیچ نگهبانی هم در هیچ کوهستانی حضور ندارد که جلوی حضور بی ضابطه کوهنوردان و گردشگران در دماوند را بگیرد؛ چراکه اساسا هیچ کدام از کوهستان های ایران متولی خاصی ندارند و با وجود این که وجود تمام این کوه ها برای حفظ منابع آبی و محیط زیست بسیار ضروری تلقی می شود، اما کوهستان های ایران عملا رها شده اند و هیچ کس به حضور بیش از حد انسان ها و سایر آسیب های زیست محیطی وارده بر آن ها نظارت نمی کند.

این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا، مقررات سختگیرانه ای درباره صعود به کوهستان های مختلف وضع شده است و در این کشورها، هر کوهستان متولی مشخصی دارد که ضمن کنترل تعداد کوهنوردان حاضر در آن محل، از علاقمندان برای صعود به قله از ماه ها پیش ثبت نام می کند و پس از بررسی صلاحیت داوطلبان، برایشان مجوز صادر می کند. هدف اصلی از این اقدام نیز کنترل حضور انسان ها در کوهستان هایی است که از جایگاه ارزشمندی در طبیعت برخوردار هستند.

در بسیاری کشورهای دنیا بر اساس استانداردهای دنیای حفاظت از کوهستان ها، به ویژه برای کوه های خاص، از فاصله چند کیلومتری قله یعنی در سطح مسطح زمین، حریم خاصی قائل می شوند و اجازه حضور هیچ کسی را بدون دریافت مجوز در محیط کوهستان نمی دهند. کوهنوردانی هم که قصد صعود این قله ها را دارند باید از ماه ها و حتی سال ها قبل در اینترنت ثبت نام کنند و هزینه های لازم را بپردازند و این طور نیست که مانند قله دماوند، هر وقت هر کسی اراده کرد، بتواند راه صعود به قله را در پیش گیرد.

در سال های گذشته جلسات متعددی میان انجمن کوهنوردان ایران و انجمن دوستداران دماوند کوه با مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، فدراسیون کوهنوردی، بخشداری لاریجان و فرمانداری آمل برگزار شده و حاصل این جلسات نیز تشکیل کمیته صیانت از دماوند بوده است؛ کمیته ای که در سال های اخیر مصوبات مختلفی برای کنترل تعداد حضور کوهنوردان در دماوند به تصویب رسانده که البته هیچ کدام از آن مصوبات اجرایی نشده است.

از جمله این مصوبات، لزوم ثبت نام در پرتال فدراسیون کوهنودری برای حضور در دماوند بوده است و قرار بوده که براساس این مصوبه، هیچ کس نتواند بدون دریافت مجوز پا به راستاهای مختلف دماوند بگذارد؛ یعنی قرار بود که هر روز فقط به تعداد تخت های موجود در پناهگاه ها به افراد اجازه صعود در دماوند داده شود.

البته تصاویر منتشر شده از حضور بی ضابطه کوهنوردان در راستا صعود به قله دماوند در فصول تابستان سال های اخیر نشان می دهد که این مصوبه هیچ گاه اجرایی نشده است و با وجود این که ظرفیت تخت ها و صندلی ها پناهگاه بارگاه سوم در راستا رخ جنوبی دماوند حدود 120 نفر است، اما همین امسال در تعطیلات پایانی هفته بیش از هزار نفر از همین راستا به دماوند صعود می کنند که بیشتر آنها نیز در بیرون پناهگاه چادر می زنند.

بی توجهی به اجرای این مصوبه و البته سایر مصوبات کمیته صیانت از دماوند در حالی رخ داده است که مسئولانی از نهادهای مختلف دولتی از جمله فرمانداری آمل پای این مصوبات را امضا کرده اند و معلوم نیست که چرا با وجود این کمیته، نهادهای مختلف دستگاه اجرایی که مسئولیت حفاظت از دماوند را بر عهده دارند، از جمله سازمان های محیط زیست و جنگل ها و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری هیچ گاه برنامه ای مدون برای کنترل حضور گردشگران در راستاهای گوناگون صعود این قله اجرا نکرده اند.

عباس محمدی مدیر گروه دیده بان کوهستان ریشه عدم اجرای مصوبات کمیته صیانت از دماوند را بدون متولی ماندن محیط زیست تمام کوهستان های ایران می داند و می گوید: مهم ترین مشکل زیست محیطی کوهستان های ایران، فقدان وجود اقتدار دولتی در آن هاست. یعنی حضور در هیچ کدام از کوه های ایران، حتی کوه دماوند به عنوان معروف ترین و مهم ترین قله کشور، هیچ قاعده و ضابطه ای ندارد و عملا می توان گفت دماوند هم مانند سایر کوه های ایران رها شده است.

محمدی در همین زمینه به عدم اجرای مصوبات دولتی مربوط به حفاظت از کوهستان ها اشاره کرد و گفت: مشکل اصلی ما در این زمینه خلا قانونی نیست، بلکه ما ده ها قانون، مصوبه و بخشنامه درباره کوهستان های مختلف کشور داریم که اکنون روی زمین مانده است. این در حالی است که حفاظت از محیط زیست کوهستان های ایران تنها با اجرای قوانین محکمی میسر است که هیچ کس نتواند از آن ها سرپیچی کند.

عضو انجمن کوهنوردان ایران به این نکته نیز اشاره کرد که براساس قانون، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع و وزارت میراث فرهنگی به صورت مشترک مسئولیت حفاظت از دماوند را بر عهده دارند، اما نیروهای یگان های حفاظتی هیچ کدام از این نهادها در ارتفاعات بالای دماوند حضور ندارند و صرفا سازمان جنگل ها و مراتع تعداد اندکی قرق بان را برای کنترل چرای دام در بخش هایی از دماوند استخدام کرده است. همین قرق بان ها نیز توان عمل به وظایف خود را ندارند و چرای بیش از حد دام های روستاییان مجاور دماوند هم از دیگر مسائلی است که این روزها آسیب های زیست محیطی زیادی را به مهم ترین کوهستان ایران وارد کرده است.

با توجه به این شرایط، همه کسانی که علاقه مند به طبیعت هستند، بهتر است به ویژه در این ایام سال که سیل حضور گردشگران موجب آسیب به طبیعت دماوند می شود، از صعود به قله دماوند به صورت داوطلبانه خودداری کنند.

قله دماوند صرفا برای صعود نیست و همه ما باید به ارزش های زیست محیطی ویژه آن توجه کنیم. قله دماوند برج عمود آب است که 9 رودخانه را تامین آب می کند. همچنین 30 گونه گیاهی انحصاری در پهنه کوه دماوند وجود دارد که در هیچ کجای دیگر دنیا یافت نمی شود. دماوند همچنین بلندترین قله مخروطی آتشفشانی دنیا محسوب می شود که انواع و اقسام گونه های حیات وحش نیز در آن حضور دارند.

اکنون نه تنها دماوند، بلکه اصولا لزوم حفاظت از تمام کوهستان های ارزشمند ایران با وجود متولیان قانونی چندگانه این کوهستان ها، به فراموشی سپرده شده است و در هر کدام از بخش های دماوند و سایر کوه های مهم ایران نیز هر گروهی که قدرت بیشتری داشته، توانسته است با استفاده از رانت، منفعت مالی بیشتری را از حضور کوهنوردان برای خود دست و پا کند. روالی که اگر ادامه داشته باشد، می تواند به نابودی طبیعت تمام کوه های ایران که منبع غنی تامین آب و حفاظت از اکوسیستم کشور محسوب می شوند، منجر شود.